Kontrola fitosanitarna towarów pochodzenia roślinnego, eksportowanych do krajów spoza Unii Europejskiej, od lat stanowi priorytetowe zadanie Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN).
W roku 2022 jednostki organizacyjne PIORiN wydały 49 016 świadectw fitosanitarnych[1]. Liczba wydanych świadectw od roku 2015 oscyluje w przedziale od 44 tys. do 67 tys. rocznie.
Wykres 1 przedstawia porównanie liczby wydanych świadectw w latach 2015-2022.
W roku 2022 towary pochodzenia roślinnego, ze świadectwami wydanymi przez PIORiN, były eksportowane do 129 krajów nienależących do Unii Europejskiej. Ponad 75% wydanych świadectw fitosanitarnych dotyczyło eksportu do następujących krajów: Ukraina, Egipt, Białoruś, Indie, Chiny, Kazachstan i Wielka Brytania (łącznie 37 465).
Wykres 2 przedstawia procentowy udział wydanych świadectw fitosanitarnych do poszczególnych krajów przeznaczenia przesyłki. W porównaniu z rokiem 2021 największy wzrost ilości wydanych świadectw odnotowano dla Ukrainy (o 4%), natomiast największy spadek dla Białorusi (o 10%).
Pod względem liczby przesyłek eksportowanych poza UE, skontrolowanych przez PIORiN, na pierwszym miejscu znalazły się świeże owoce, dla których wydano 22 037 świadectw fitosanitarnych na blisko 405 tys. ton, co stanowi ponad 45% wszystkich wydanych świadectw.
W roku 2022, w porównaniu do roku 2021, zanotowano spadek ilości wydanych świadectw fitosanitarnych dla świeżych owoców (o 6%) i jednocześnie wzrost dla świeżych warzyw i grzybów (o 12%).
Ponadto w strukturze asortymentowej eksportu istotne znaczenie odgrywały także świeże warzywa, drewno i wyroby z drewna, rośliny do sadzenia oraz produkty suszone (warzywa, owoce, grzyby, zioła, przyprawy). Udział procentowy świadectw fitosanitarnych wydanych dla zbóż i produktów zbożowych wyniósł tylko 2%, ale należy zaznaczyć, że umożliwiły one wyeksportowanie prawie 2 mln ton.
Wykres 3 przedstawia procentowy udział wybranych grup towarów w strukturze towarowej eksportu.
W tabeli 1 przedstawiono wielkość eksportu wybranych grup towarów w strukturze eksportu certyfikowanego przez PIORiN w roku 2022.
W 2022 roku wśród eksportowanych poza UE świeżych owoców, gdzie przesyłkom towarzyszyło świadectwo fitosanitarne, dominowały jabłka i gruszki. Udział jabłek stanowił około 73% i dla tych owoców wydano 15 027 świadectw fitosanitarnych na ponad 293 tys. ton.
Największy wpływ na spadek liczby przesyłek jabłek miały ograniczenia importowe wprowadzone przez Białoruś; eksport do tego kraju wyniósł: w 2021 r. blisko 117,5 tys. ton, w 2022 r. - 27,6 tys. ton (spadek o około 76%).
Udział procentowy poszczególnych gatunków owoców w strukturze przedstawia wykres 4.
Jabłka były eksportowane do 47 krajów spoza Unii Europejskiej (w 2021 r. do 40 krajów), z czego 74% stanowił eksport do Egiptu, Kazachstanu, Białorusi, Indii, gdzie łącznie wyeksportowano prawie 220 tys. ton. W porównaniu z rokiem 2021 największy wzrost eksportu jabłek odnotowano do Kazachstanu (o 6%).
Udział procentowy eksportu jabłek do poszczególnych krajów w roku 2022 prezentuje wykres 5, natomiast wielkość eksportu jabłek w porównaniu do lat poprzednich przedstawia wykres 6.
Źródło: PIORIN
[1] Wszystkie przedstawione informacje oparte są na danych wynikających ze świadectw fitosanitarnych wydanych przez PIORiN w 2022 roku